Mua thuốc như mua rau ở chợ, bộ trưởng y tế nói gì?

Đây là một trong nhiều vấn đề được các nhà báo đặt ra trong cuộc phỏng vấn Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến bên lề phiên thảo luận về Luật Dược ở Quốc hội sáng nay 19-11.

Ba nguyên nhân mua thuốc dễ như mua rau

. Phóng viên: Có nhiều đại biểu cho rằng hiện tại việc mua thuốc dễ như mua rau ngoài chợ, không cần đơn thuốc và giá cả cùng một loại thuốc có sự chênh lệch. Bộ trưởng có quan điểm, trăn trở gì về vấn đề này?

+ Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến: Đúng là hiện nay có thực trạng mua thuốc không cần đơn tại tất cả toa thuốc, mặc dù luật năm 2005 đã quy định cụ thể về bán thuốc theo toa, mua thuốc không có toa và đã có quy định về quy tắc thực hành các nhà thuốc. Tuy nhiên, có mấy nguyên nhân dẫn đến tình trạng ghi toa thuốc tràn lan và người dân tự tiện mua thuốc không có ghi toa.

Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến trả lời phỏng vấn bên hành lang Quốc hội sáng 19-11.

Thứ nhất, người dân họ đơn giản, không muốn đi khám bệnh. Hệ thống chăm sóc sức khỏe ban đầu chưa thể bao phủ đến hết người dân cho nên người dân mỗi khi có bệnh đều đến các tiệm thuốc tự mua.

Thứ hai là quy định các nhà thuốc đạt chuẩn GPP thực hành tốt bán hàng thuốc không thực hiện nghiêm quy định của luật về bán thuốc theo toa.

Thứ ba là cán bộ y tế, thầy thuốc cũng ghi toa một cách tương đối dễ dàng. Tình trạng này, cái nguy hiểm nhất là có thể dẫn đến kháng thuốc, kháng kháng sinh mà Bộ Y tế hiện nay đang quyết liệt vào cuộc.

Trong thời gian tới, để khắc phục Bộ sẽ tiếp tục ban hành quy định về bán thuốc cần phải có toa ở các quầy thuốc bán lẻ. Thứ hai là kiểm tra gắt gao, chỉ đạo các địa phương, sở y tế, cơ quan thanh tra các địa phương thanh tra các cơ sở bán thuốc lẻ, tuyên tuyền rộng rãi đến người dân phải mua thuốc theo đơn, nếu không rất ảnh hưởng đến sức khỏe, đặc biệt là tình trạng kháng kháng sinh.

Người dân được mua thuốc tốt với giá hợp lý

. Thưa Bộ trưởng, người dân sẽ được lợi gì khi những sửa đổi trong Luật Dược lần này được thông qua?

+ Khi luật mới được sửa đổi ban hành thì nó phải khắc phục, hạn chế được luật cũ và thích ứng với tình hình mới. Đối với doanh nghiệp thì một số thủ tục đầu tư, sản xuất, kinh doanh, buôn bán… sẽ được đơn giản hóa. Còn người dân sẽ được tiếp cận với thuốc mới, thuốc tốt dễ dàng hơn với giá cả hợp lý hơn và chất lượng cũng sẽ tốt hơn.

Thuốc sử dụng trong khám, chữa bệnh cũng được quản lý chặt chẽ hơn để tránh kháng thuốc, tránh lạm dụng thuốc.

Bên cạnh đó, công nghiệp dược, đặc biệt là dược liệu, nguyên liệu làm thuốc từ dược liệu, thuốc Đông y sẽ được khuyến khích phát triển, nhất là thuốc nội.

Luật này gắn với Luật Đấu thầu và Luật Giá để khuyến khích thuốc do Việt Nam sản xuất. Bộ Y tế cũng đã phát động chương trình đề án người VN ưu tiên dùng thuốc VN. Kết quả đấu thầu vừa qua BHXH cũng thông báo là tỉ lệ thuốc nội đã tăng thêm gấp đôi, giá và chi phí bảo hiểm y tế cho thuốc đã giảm 30%-35%. Sau một thời gian dài chúng ta tập trung cho việc này đã có kết quả. 

Bộ Y tế cũng ban hành một loạt thông tư quản lý khá chặt chẽ giá thuốc, việc đấu thầu thuốc...

. Có hiện trạng cùng loại thuốc nhưng lại có nhiều loại giá khác nhau. Luật sửa đổi có đóng góp gì để khắc phục thực trạng này?

+ Việc quản lý giá rất công khai, minh bạch và thực hiện theo các luật hiện hành là Luật Giá, Luật Đấu thầu và thực hiện theo nghị định hướng dẫn về đấu thầu thuốc mà Chính phủ đã ban hành.

Theo đó, việc đấu thầu thuốc sẽ có một số nội dung chính sửa đổi là ưu tiên cho thuốc gốc, thuốc nội; hai là đấu thầu tập trung ở cấp quốc gia và có một số thuốc tập trung ở cấp tỉnh và sẽ ban hành danh mục thuốc tập trung đấu thầu cấp quốc gia, thuốc có hình thức mới là đàm phán giá và danh mục sản xuất trong nước, hai là có những thuốc phân quyền để đấu thầu tập trung ở địa phương.

Về cơ quan quản lý giá, Bộ Y tế sẽ chịu trách nhiệm trước Chính phủ về quản lý giá. Tuy nhiên, phân công rõ ràng trách nhiệm của các bộ, ngành liên quan để thực hiện đúng Luật Đấu thầu và Luật Giá.

Ở đây thay vì theo luật phải kê khai niêm yết giá mà mặt bằng giá ngang với các nước có cùng trình độ y tế, kinh tế tương đương - điều này không khả thi mà chúng ta phải tuân theo hai hình thức, một là theo thị trường; hai là quản lý giá một cách công khai, minh bạch với thuốc do ngân sách cấp, ví dụ thuốc chi trả từ Quỹ BHYT và các chương trình mục tiêu quốc gia cũng như thuốc phòng, chống dịch.

Như vậy sẽ khắc phục được cơ bản việc chênh lệch giá quá lớn giữa các địa phương, sẽ không có tình trạng kê khai giá một cách cao quá mức. Hình thức này sẽ công khai, minh bạch, tập hợp được để bảo đảm cung ứng đủ chất lượng và giá cả chấp nhận được và cũng phù hợp với các quy định hiện nay của các nước về quy trình quản lý giá và đấu thầu thuốc.

Tuyên chiến với thuốc giả. Thực tế thị trường trong nước đã xuất hiện thuốc giả, có ý kiến nói là nhiều, Bộ có giải pháp gì để chống thuốc giả?

+ Thuốc giả là một tồn tại mà nước nào cũng có. Tuy nhiên, qua tiền kiểm và hậu kiểm, Bộ Y tế phát hiện thuốc giả ở VN thấp hơn so với quy định của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). WHO cũng đánh giá VN là nơi ít thuốc giả, tỉ lệ thấp so với các nước.

Tuy nhiên, điều này cũng tiềm ẩn hiểm họa và Bộ đang tích cực tiến hành kiểm tra, rút giấy phép, dừng lưu hành một số thuốc và đặc biệt là xử phạt rất nặng đối với nơi sản xuất thuốc giả. Việc này có sự vào cuộc của rất nhiều bộ, ban ngành, đưa ra chính sách để làm sao thuốc cung cấp đủ, giá cả hợp lý. Cái chính là phối hợp liên ngành để thanh, kiểm tra đột xuất cũng như định kỳ và xử phạt nặng, đặc biệt là rút giấy phép hoàn toàn của cơ sở đó và công bố trên truyền thông. Vừa qua Cục Quản lý dược bộ Y tế cũng đã công bố công khai danh tính các cơ sở sản xuất sai phạm.

Bộ cũng kết hợp với Bộ Công Thương, Bộ Công an, đặc biệt là địa phương, người dân để có thể phát hiện, giám sát cơ sở sản xuất thuốc giả cũng như đưa nguồn thuốc giả ở ngoài vào lưu hành.

. VN nhập khẩu rất nhiều loại thuốc khác nhau nhưng chưa có quy định việc nhập khẩu thuốc phải đến đất nước đó kiểm tra thực tế, gây nên sự bất bình đẳng và kiểm soát không tốt. Làm sao để kiểm soát vấn đề này?

+ Thực ra khi chưa ghi trong luật hiện hành, một số doanh nghiệp ở các nước mà chúng ta thấy chất lượng thuốc cần kiểm soát thì Bộ tổ chức các đoàn đi kiểm tra, thẩm định các cơ sở sản xuất khi họ đăng ký hồ sơ để nhập khẩu thuốc. Nhưng chưa làm được tất cả.

Trong dự thảo Luật Dược sẽ có quy định đối với thuốc nhập khẩu phải có kiểm tra cơ sở sản xuất ở nước ngoài, khi họ đăng ký nhập khẩu vào VN để bảo đảm công bằng giữa nhà sản xuất trong nước và nhà sản xuất có thuốc nhập khẩu từ nước ngoài vào.